Na maandenlang onderhandelen ligt er een akkoord op tafel over de handelsbetrekkingen tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk vanaf 2021.
Daarmee komt er einde aan het bijna vijf jaar durende Brexit-drama, dat diepe verdeeldheid in de Britse samenleving heeft gezaaid.
Business Insider zet de 29 belangrijkste, opvallendste en meest bizarre momenten uit het Brexit-drama tot nu toe op een rij. Lees en huiver.
Het heeft een kleine vijf jaar geduurd maar op 24 december 2020 kwam er eindelijk een einde aan het Brexit-drama. De Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk werden het met elkaar eens over de nieuwe handelsafspraken, die vanaf 2021 gaan gelden.
De Brexit-deal kwam op het laatste moment, toen alle hoop op een overeenkomst al opgegeven was. Na de jaarwisseling dreigden een grote chaos en kostbare handelsbelemmeringen aan de grens.
Dit moment van vreugde is dan ook zeer geschikt om op de hoogte- en laagtepunten van de afgelopen vier en een half jaar terug te blikken.
Business Insider behandelt de 29 belangrijkste, opvallendste en meest bizarre momenten uit het Brexit-drama. Lees en huiver.
23 juni 2016: de uitslag van het Brexit-referendum schokt de wereld
Foto: De Conservatieve premier David Cameron voert Campagne voor Remain. Bron: EPA
Wat ziet de wereld er op 23 juni 2016 nog anders uit. Na een maandenlange campagne is het dan eindelijk zover. De Britten mogen een simpele stem uitbrengen: 'Leave' of 'Remain'. Kiezen ze voor een vertrek uit de EU of willen ze juist onderdeel blijven van het Europese samenwerkingsverband?
Het Brexit-referendum is een belofte die premier David Cameron begin 2013 deed tijdens zijn zogenoemde Bloomberg-speech op het kantoor van het mediabedrijf in Londen. Het zou de eerste van vele beruchte toespraken worden in de saga die Brexit heet.
Bij persbureau Bloomberg maakt Cameron het referendum over de Europese toekomst van het Verenigd Koninkrijk tot inzet van de verkiezingen in 2015. Als hij en zijn Conservatieve Partij die verkiezingen winnen, dan komt er een volksstemming over het EU-lidmaatschap.
Als grootste winnaar in 2015 kan Cameron niet anders dan het Brexit-referendum organiseren. Het startschot voor een heftige en niet erg feitelijke campagnestrijd tussen de kampen van Leave en Remain.
'The morning after': feest voor Brexiteers, ongeloof bij de verliezers van Remain
Foto: UKIP-leider Nigel Farage tijdens de Brexit-campagne. Bron: EPA
"Dit is een overwinning voor gewone mensen, echte mensen en fatsoenlijke mensen", spreekt UK Independence Party-leider Nigel Farage zijn aanhang toe nadat de uitslag van het Brexit-referendum bekend is geworden.
De overwinningsmarge is nipt, maar wel duidelijk: voorstanders van het vertrek uit de EU hebben 51,89 procent van de stemmen, terwijl Remain is blijven steken op 48,11 procent.
Met een opkomst van 72 procent kiezen bijna 17 miljoen Britten voor het verlaten van de EU. "Dit is onze Independence Day", kopieert Farage de toespraak uit de wereldberoemde sciencefictionfilm met diezelfde naam.
Financiële markten zijn minder positief. Die openen de dag na het Brexit-referendum met historische verliezen.
De toekomstige Amerikaanse president Donald Trump is, als een van de weinige buitenlandse politici, bijzonder in zijn nopjes over de uitkomst van het Brexit-referendum.
Als dit kan gebeuren is zijn schijnbaar gedoemde presidentscampagne misschien wel kansrijker dan veel Amerikaanse journalisten en politici denken.
Many people are equating BREXIT, and what is going on in Great Britain, with what is happening in the U.S. People want their country back!
— Donald J. Trump (@realDonaldTrump) June 24, 2016
Een tevreden Nigel Farage stapt op als leider van UK Independence Party
Foto: UKIP-leider Nigel Farage. Bron: Reuters/Darren Staples
Het doel is bereikt, in de ogen van de uitgesproken UKIP-leider Nigel Farage. Uitvoering van de Brexit? Dat mogen anderen doen.
Tot verrassing van velen stapt Farage op als partijleider van UKIP. "Tijdens het referendum zei ik dat ik mijn land terug wilde, nu wil ik mijn leven terug", zegt het Europees Parlementslid bij een toespraak in Westminster op 4 juli 2016.
Het is de derde keer dat de fel nationalistische Farage aftreedt bij de UKIP. Eind 2018 breekt hij met de partij, maar Farage geeft zijn zetel voor de Brexit-partij in het Europees Parlement niet op.
De strijd om 10 Downing Street barst los... maar ook Boris Johnson zegt af
Na de uitslag van het referendum treedt premier David Cameron af. Als actieve voorstander van het Remain-kamp kan hij niet anders. Een hevige strijd barst los binnen de Conservatieve Partij over wie hem moet opvolgen.
De flamboyante oud-burgemeester van Londen, Boris Johnson, keerde zich tijdens de referendumcampagne tegen zijn eigen premier en schaarde zich bij het Leave-kamp. Johnson ziet zichzelf als de aangewezen persoon om Groot-Brittannië uit de EU te leiden. Althans dat denkt iedereen.
Tijdens een onnavolgbaar spel van interne intriges binnen de Conservatieve Partij haakt Johnson plots af. Hij kondigt aan dat hij niet de persoon is die de uitvoering van de Brexit gaat regelen.
In plaats van Johnson te steunen, stelt partijgenoot Michael Gove zich kandidaat voor het premierschap. "Een erg Brits verraad", kopt de site Politico.
De lachende derde wint: Theresa May mag de Britten uit de EU leiden
Foto: Theresa May. Bron: EPA
Genoeg kandidaten over in de race, maar minister van Binnenlandse Zaken Theresa May is de duidelijke favoriet. "Brexit betekent Brexit", zegt May begin juli. "Het land stemde voor het verlaten van de EU en als premier zorg ik ervoor dat we dat doen."
Op 13 juli 2016 treedt May aan als premier. In haar eerste toespraak is ze optimistisch over de toekomst: "We gaan grote veranderingen tegemoet. En omdat wij Groot-Brittannië zijn, zullen wij die uitdaging aangaan en overwinnen."
"We zullen een samenleving bouwen die er niet alleen is voor een bevoorrechte minderheid, maar voor iedereen. De missie van mijn regering: een beter Groot-Brittannië bouwen."
Boris Johnson wordt minister van Buitenlandse Zaken
Foto: EPA
Boris Johnson slaagt er niet in om premier te worden, maar in de regering van Theresa May wordt hij aangesteld als minister van Buitenlandse Zaken.
De keuze voor Johnson is opmerkelijk, gelet op zijn weinig diplomatieke manier van opereren, zoals samengevat in een video van de BBC.
Zelf verdedigt Johnson zijn 'foute' grappen (zoals "het Libische Sirte is het nieuwe Dubai, als ze de dode lichamen opruimen") als een manier om 'goede diplomatie' te bedrijven.
Met een politiek incorrecte minister van Buitenlandse Zaken voelt May in ieder geval de tijdgeest aan. Want niet veel later wordt Donald Trump verkozen tot president van de Verenigde Staten.
17 januari 2017: Theresa May's eerste grote Brexit-toespraak
Ook al heeft Theresa May duidelijk gezegd dat 'Brexit, Brexit betekent', de details van wat een vertrek uit de EU eigenlijk inhoudt zijn tijdens de referendumcampagne niet ingevuld.
In de zogeheten Lancaster-speech van 17 januari 2017 legt de premier haar doelen voor de onderhandelingen met de Europese Unie uit. Zo maakt ze duidelijk dat ze niet van plan is om over zich heen te laten lopen door het machtsblok. "Helemaal geen deal sluiten is beter voor ons land dan vertrekken met een slechte deal."
In haar toespraak pleit ze onder andere voor een terugtrekking uit de Europese interne markt, om het Verenigd Koninkrijk los te wrikken van betuttelende Europese regelgeving.
De boodschap die May op 17 januari afgeeft, is er eentje van stoutmoedig verzet. Kort hiervoor hebben Europese leiders geopperd het May niet gemakkelijk te maken in de Brexit-onderhandelingen, om zo andere lidstaten te ontmoedigen eenzelfde vertrek te organiseren.
Kijk uit, waarschuwt May: het VK is één van de grootste afzetmarkten voor de EU. Ons succes na Brexit is jullie succes.
De scheiding is officieel. Op 29 maart neemt de EU het formele verzoek voor de Brexit in ontvangst.
Foto: Yves Herman/EPA
Op 29 maart 2017 is er geen weg meer terug voor de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk. Sir Tim Barrow, de Britse ambassadeur voor de EU, overhandigt een formele brief om Artikel 50 van het Verdrag van Lissabon te activeren. Die wordt bezorgd bij Donald Tusk, voorzitter van de Europese Raad van regeringsleiders.
Twee weken eerder, op 13 maart, stemt het Britse parlement in met deze beslissing. Het betekent dat de twee partijen twee jaar de tijd hebben om de voorwaarden van hun scheiding op orde te krijgen.
De officiële Brexit-datum is nu 29 maart 2019.
De EU blijkt een geoliede onderhandelingsmachine
Foto: Hoofdonderhandelaar Michel Barnier van de Europese Unie. Bron: EPA
Waar de Britten erop gokken individuele EU-landen uit elkaar te kunnen spelen om zo een deal op maat af te sluiten, blijkt de realiteit heel anders.
Tijdens de onderhandelingen onder leiding van Michel Barnier aan de EU-zijde houdt Brussel de regie strak in handen. Terwijl de Britse Conservatieven ruziën over het soort Brexit dat ze willen, weigert de EU de Britten de mogelijkheid te geven tot cherrypicking. Dus geen combinatie van gunstige toegang tot de Europese markt en tegelijk alle vrijheid om het vrije verkeer van personen binnen de EU te negeren en eigen handelsverdragen af te sluiten.
Als het VK uit de interne markt wil, prima. Maar dat betekent een dubbele economische klap: het Britse bedrijfsleven en de Londense City verliezen de soepele toegang tot de Europese markt en Europese bedrijven kunnen minder makkelijk met het VK handelen, zo is de boodschap van Europese zijde. Een harde Brexit kent alleen maar verliezers.
8 juni 2017: May verliest tijdens de verkiezingen die ze zelf heeft uitgeschreven
Foto: Reuters/Peter Nicholls
Een maand na de overhandiging van de formele scheidingsbrief schrijft Theresa May nieuwe verkiezingen uit. Ze is dan wel de opvolger van David Cameron, maar is niet verkozen door de burgers.
Met vervroegde verkiezingen en een gunstige positie in de peilingen hoopt May een steviger mandaat te krijgen voor haar Brexit-plannen.
May gokt en verliest bij de verkiezingen van 8 juni 2017. Haar Conservatieve Partij raakt de meerderheid in het Britse Lagerhuis kwijt. De Tories worden gedwongen om met een gedoogpartner te werken. Dat wordt de Noord-Ierse partij DUP, die tien zetels heeft in het parlement. De club van Noord-Ierse protestanten hecht bijzonder aan de band van Noord-Ierland met de rest van het VK.
May's nederlaag is geen verlies voor de agenda van de Brexit, maar wel voor hoop naar een terugkeer van stabiliteit in de Britse politiek.
Juli 2018: het Chequers-plan verdeelt de Conservatieve Partij en Johnson haakt af
Foto: EPA
In het vijftiende-eeuwse buitenverblijf Chequers ontvouwt Theresa May in de zomer van 2018 voor het eerst een behoorlijk gedetailleerd plan voor de Brexit.
Het overleg in Chequers zorgt voor onrust in het kabinet van May. De harde Brexiteers binnen de regering vinden dat May te veel overhelt naar wat zij zien als een softe Brexit, waarbij de banden met de EU relatief hecht blijven.
Zowel minister van Buitenlandse Zaken Boris Johnson als Brexit-minister David Davis stappen op uit onvrede met de koers van May. Zij zijn niet bereid om de "stervende droom" van Brexit te verdedigen of te verkopen aan het volk.
15 november 2018: May sluit een deal met de EU... die keihard wordt afgewezen
Foto: EPA
In de nacht van 14 op 15 november sluit May een deal met de andere EU-lidstaten waar iedereen zich in kan vinden. Een ordelijke Brexit op 29 maart 2019 lijkt mogelijk, maar dat is buiten de Britse politiek gerekend.
De deal van May stuit zowel binnen de Conservatieve Partij als bij oppositiepartij Labour meteen op forse bezwaren.
Voor harde Brexiteers zijn er twee bijzonder heikele punten bij de deal van May: voor de overgangstermijn die na 29 maart 2019 volgt, is afgesproken dat het VK binnen in douane-unie met de EU blijft. Groot nadeel volgens Brexiteers is dat de Britten hiermee geen eigen handelsverdragen kunnen afsluiten met landen buiten de EU, zolang ze in de douane-unie zitten.
Extra pijnlijk is dat er geen harde einddatum voor de overgangstermijn is afgesproken, mocht er eind 2020 geen akkoord zijn over de toekomstige relatie tussen het VK en de EU.
Tweede struikelblok is dat de EU met May een noodregeling heeft afgesproken voor de Ierse grens: de zogenoemde backstop. Als het VK aan het eind van de overgangstermijn (die dus tot eind 2020 loopt) zonder verdere afspraken uit de douane-unie stapt, dan zal de open grens tussen Ierland en Noord-Ierland behouden blijven. Gevolg is dat er douanecontroles komen tussen Noord-Ierland en de rest van het VK.
Harde Brexiteers en de Noord-Ierse DUP-partij zijn furieus over deze mogelijk tweedeling binnen het VK. En al gauw blijkt dat de deal van May met de EU niet op een meerderheid in het Lagerhuis kan rekenen.
May stelt daarom de geplande stemming van 11 december in het Lagerhuis uit. Als de deal medio januari 2019 wel in stemming komt, wordt deze met een overweldigende meerderheid weggestemd. Medio maart, met krap twee weken te gaan vóór de Brexit-datum van 29 maart, wordt de deal van May opnieuw verworpen.
Februari 2019: een speciale plek in de hel voor de Brexiteers zonder plan
President Donald Tusk van de Europese Raad van regeringsleiders heeft het even helemaal gehad met de chaos in de Britse politiek. Die kan heel goed 'nee' zeggen, maar consensus scheppen over hoe het dan wel moet, blijkt zo goed als onmogelijk.
In een toespraak op 6 februari 2019 haalt Tusk uit naar de politici die campagne voerden voor de Brexit, zonder duidelijk plan over hoe ze de EU wilden verlaten. Hij vraagt zich af "of er een speciale plek in de hel" is voor deze mensen, die Groot-Brittannië al bijna twee jaar in chaos en onzekerheid hebben gestort.
Order! Order! Geen derde stemming over Brexit-plannen van May
Voor veel Brexit-watchers is John Bercow, voorzitter van het Britse Lagerhuis, een welkome afleiding. Zijn diepe stem en droge humor bij het bedaren van verhitte discussies tussen politici zijn een hit op YouTube.
Op 19 maart zorgt Bercow voor consternatie door een derde stemming voor May's Brexit-plan te blokkeren. Aangezien hetzelfde voorstel al twee keer eerder, in januari en begin maart, is weggestemd ziet hij er weinig brood in om dit nog eens te herhalen met een wetsvoorstel zonder significante aanpassingen.
Bercow haalt er een parlementsregel uit 1604 bij om dit besluit te rechtvaardigen, iets wat hem niet in dank wordt afgenomen.
De EU verschuift de deadline voor de Brexit... en legt de bal weer bij de Britse politiek
Foto: EPA
Met luttele dagen te gaan voor de Brexit-datum van 29 maart en geen zicht op een duidelijk plan, dreigt een chaotische no deal-Brexit. Alom wordt dit gezien als het meest schadelijke scenario voor het VK en de EU. Acute logistieke problemen dreigen voor de Britten en harde handelsbarrières met importtarieven kunnen de handel flinke schade toebrengen.
Omdat ook de politieke schuldvraag zal opduiken als het tot een no deal-Brexit komt, besluiten de Europese regeringsleiders op een speciale top van 21 maart om de bal weer naar de Britten te spelen.
May krijgt nog één kans krijgt om haar terugtrekkingsakkoord goed te laten keuren door het Britse parlement. Lukt het de Britse premier om haar Brexit-akkoord vóór 29 maart door het parlement de loodsen, dan krijgt het Verenigd Koninkrijk tot 22 mei uitstel om de noodzakelijke wetgeving door te voeren.
Sneuvelen de plannen van May voor een derde keer in Londen, dan krijgt het VK slechts enkele weken uitstel voor de Brexit. 12 april is de nieuwe deadline. Tot die dag liggen alle opties open: aansturen op een zachtere Brexit, nieuwe verkiezingen, een tweede referendum of een wanordelijke no deal-Brexit.
Anti-Brexit-geluid: meer dan 5 miljoen Britten tekenen een online petitie en 1 miljoen demonstreren in Londen
Foto: EPA
Terwijl er nog steeds geen duidelijkheid is over de Brexit, laten Britten die in de EU willen blijven in het weekend van 23 maart stevig van zich horen. Tijdens een massademonstratie in Londen komen naar schatting zo'n 1 miljoen mensen opdagen om zich uit te spreken tegen de Brexit. Een online petitie om het Brexit-proces stop te zetten haalt ruim 5 miljoen handtekeningen op.
29 maart 2019: de Brexit-datum verschuift naar eerst 12 april en dan naar 31 oktober
Foto: UK Parliament / Jessica Taylor
Vrijdag 29 maart 2019 had de dag moeten zijn waarop de Brexit officieel in werking zou treden. Maar de chaos in de Britse politiek is te groot.
Aan het eind van een tumultueuze week wordt de Brexit-deal van premier Theresa May voor de derde keer weggestemd. Daarmee verschuift de officiële Brexit-datum naar 12 april. Als het Lagerhuis dan nog niet akkoord is, kan May kan tot die datum zonder akkoord uit de EU stappen of opnieuw om uitstel vragen.
Het Lagerhuis stemt voor de derde keer niet voor haar deal en dus klopt May opnieuw bij de EU-leiders aan voor uitstel. Dat krijgt ze tot 31 oktober 2019.
Lees ook: Wat gaat er gebeuren nu de Brexit wéér is uitgesteld? Dit is het meest waarschijnlijke scenario
24 mei 2019: May kondigt in tranen aan dat ze opstapt
Foto: EPA
In mei 2019 wil May opnieuw haar deal in stemming brengen en dat wordt haar niet in dank afgenomen. Haar vasthoudendheid om haar deal door het Lagerhuis te loodsen wordt door vriend en vijand al langer een 'obsessie' genoemd en nu komt haar positie verder onder de druk te staan.
De ochtend van 24 mei heeft ze een gesprek met de voorzitter van het invloedrijke comité 1922, de vertegenwoordiging van conservatieve parlementariërs die haar kan dwingen op te stappen.
Maar diezelfde ochtend kondigt May zelf haar vertrek aan in een persconferentie op Downingstreet 10, na keer op keer nederlagen te hebben geleden in pogingen het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie te leiden. Hiermee komt een eind aan wat voor May rustig een lijdensweg mag worden genoemd.
De premier onderhandelde met EU-leiders over een deal waarmee de scheiding tussen het VK en de EU op ordentelijke wijze moest kunnen worden voltrokken. Maar May slaagde er niet in de deal door het Britse Parlement te loodsen, tot drie keer toe werd de overeenkomst met overweldigende meerderheid afgewezen. “Ik heb er alles aangedaan om het Parlement ervan te overtuigen de deal met de EU te steunen, dat is niet gelukt. Tot drie keer toe. Het is nu duidelijk dat in het belang van het land een nieuwe premier moet opstaan.”
In de laatste seconden van haar speech krijgt de premier het te kwaad en draait ze weg van het spreekgestoelte om te verdwijnen in haar ambtswoning.
Op 7 juni stapt ze op als leider van de Conservatieve partij, maar ze vertrekt pas als premier als er ook een nieuwe leider is gevonden voor de Conservatieve partij. Elf partijgenoten stonden naar verluidt klaar om het stokje van haar over te nemen. De strijd om het leiderschap barstte op 27 mei los. Al snel bleek haar rivaal Boris Johnson favoriet. Aan de opvolger van May straks de schone taak om een deal met de EU door het Britse Parlement te loodsen. En dat vóór 31 oktober 2019.
23 juli 2019: Opper-Brexiteer Boris Johnson wordt premier
Foto: EPA
Dinsdag 23 juli is de dag dat Boris Johnson (55) is benoemd tot nieuwe premier van het Verenigd Koninkrijk, een dag later zal hij officieel het stokje overnemen van Theresa May. De flamboyante Brexiteer kreeg in de strijd om het partijleiderschap, en dus ook het premierschap, de meerderheid van de 160.000 leden van de Conservatieve Partij achter zich.
De ex-burgemeester van Londen moet als hoogste baas van het land de Britten uit de EU leiden.
Zodra May woensdag 24 juni officieel haar ontslag heeft ingediend, gaat Johnson op audiëntie bij koningin Elizabeth. Volgens NRC wordt dat gevolgd door een toespraak voor zijn ambtswoning 10 Downingstreet. Als dat achter de rug is mag hij zich op de geheime stukken storten die in een rood koffertje op hem wachten. Daarin ook de documenten over Brexit, opgesteld door Britse diplomaten in Brussel, ambassadeurs in Europese hoofdsteden en ambtenaren in Londen. Daaruit kan hij al snel concluderen dat hij zijn backstop-loze Brexit niet zomaar kan uitvoeren.
Johnson beloofde al om opnieuw met de EU-leiders aan tafel te willen zitten, om er wél een deal uit te slepen die door het Lagerhuis wordt gesteund. Maar de EU-leiders hebben onomwonden gezegd dat de deal met May de enige deal is. Het is de vraag wat de nieuwe premier daarmee gaat doen? Hij kan zijn eisen met betrekking tot de backstop afzwakken, maar zal zich daarbij de woede van de fervente Brexiteers onder de Tories, onder aanvoering van Jacob Rees-Mogg, op de hals halen. Kan hij hen dan paaien met mooie posities in zijn regering?
Als zowel de EU als Johnson onwrikbaar blijken in hun standpunt, koersen het VK en EU af op de gevreesde no deal-Brexit, Dat willen tegenstanders van Brexit in het Lagerhuis koste wat kost voorkomen, daarvoor kunnen ze wellicht een nipte meerderheid vinden. Als dat lukt, kunnen ze de kersverse premier woensdag of donderdag al ten val brengen in een vertrouwensstemming. Wat tot nieuwe verkiezingen leidt.
28 augustus 2019: Koningin Elizabeth II ondertekent de schorsing van het Britse parlement
Foto: Reuters, Koningin Elizabeth II
De kersverse premier Boris Johnson ligt al regelmatig op ramkoers met parlementsleden die tegen een no deal-Brexit zijn. Eind augustus wordt de vrees van de tegenstanders waarheid: Johnson wil het parlement buiten spel zetten door de Koningin te vragen het parlement voor een periode te schorsen. Daardoor heeft het parlement eind oktober feitelijk nog maar een paar dagen om over de Brexit te debatteren.
Over het algemeen wordt de werkwijze gezien als een manier om toch een Brexit voor elkaar te krijgen voordat het parlement de kans heeft gehad een succesvolle tegenaanval in te zetten. Op 28 augustus tekent koningin Elizabeth II dan inderdaad het verregaande besluit. Tegenstanders noemen het besluit een aanval op de democratie, omdat de parlementsleden nu niet de kans krijgen om in het parlement hun taak uit te voeren.
24 september 2019: Brits Hooggerechtshof verklaart schorsing ongrondwettelijk
Foto: Reuters
De lange schorsing van het parlement is door het Hooggerechtshof in Groot-Brittannië ongrondwettelijk verklaard. Dat betekent ook dat het parlement nooit ontbonden is geweest en direct weer aan de slag kan. Verschillende parlementsleden treffen dan ook maatregelen om op 25 september weer op de stoep van het Lagerhuis te kunnen staan.
Johnson verblijft op het moment dat het Britse Hooggerechtshof uitspraak doet in New York voor de VN-klimaatconferentie. Hij laat weten het niet eens te zijn met de uitspraak, maar deze wel te respecteren.
17 oktober 2019: Boris Johnson sluit Brexit-deal met de EU die heel erg op de oude lijkt
Foto: EPA/Oliver Hoslet
Twee weken voor de Brexit-deadline van 31 oktober sluit Boris Johnson een nieuwe deal met de Europese Unie. Die wijkt nauwelijks af van de overeenkomst die Theresa May meerdere malen vergeefs door het Lagerhuis heeft proberen te loodsen.
Aan de zogeheten terugtrekkingsovereenkomst waarin de scheidingsvoorwaarden zijn geregeld is zelfs geen letter veranderd. Wel is er een nieuw protocol over Noord-Ierland en een aangepaste politieke verklaring over de toekomstige relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk.
De Noord-Ierse DUP-partij blijft tegen en het Lagerhuis wil niet gehaast stemmen over de deal. Daarom moet Boris Johnson de harde deadline van 31 oktober loslaten en nieuwe verkiezingen uitschrijven. De EU verleent opnieuw uitstel van de Brexit, ditmaal tot 31 januari 2020.
12 december 2019: Boris Johnson wint verkiezingen met verrassend grote overmacht
Bron: EPA/Neil Hall
Terwijl een razend spannende verkiezingsnacht is voorspeld, wordt na het sluiten van de stembussen al snel duidelijk dat de Conservatieve Partij van Boris Johnson op een enorme overwinning afstevent. Het blijkt uiteindelijk de grootste verkiezingswinst voor de Tories te worden sinds Margaret Thatcher in 1987.
De Conservatieven winnen veel traditionele 'rode' districten in Noord-Engeland, waardoor Johnson een ruim mandaat krijgt om zijn Brexit erdoorheen te drukken. De weggevaagde Labour-leider Jeremy Corbyn kondigt zijn vertrek aan.
“Het is gelukt, we hebben het gedaan. Geen mitsen, geen maren, Groot-Brittannië vertrekt op 31 januari uit de Europese Unie", aldus een triomfantelijke Johnson na het bekend worden van zijn monsterzege. "De dreiging van een tweede Brexit-referendum is na deze uitslag verdwenen. De historische verkiezing geeft ons de kans de democratische wens van de Britse bevolking te respecteren. Om dit land te verbeteren en het potentieel van de volledige bevolking te ontketenen."
29 januari 2020: Nigel Farage neemt triomfantelijk afscheid van het Europees Parlement
Foto: EPA
Nadat het Britse Lagerhuis en het Britse Hogerhuis de Brexit-deal goedkeurden, is het op 29 januari de beurt aan het Europees Parlement. Een grote meerderheid van 621 tegen 49 stemmen geeft groen licht voor het scheidingsakkoord, al is dat voor velen met "pijn in het hart".
De grote aanjager van de Brexit, Nigel Farage, neemt al zwaaiend met een Brits vlaggetje geheel in zijn stijl afscheid van het parlement waar hij vanaf 1999 deel van uit heeft gemaakt. Farage noemt de EU eerst een slecht en ondemocratisch project om daarna te zeggen: "We komen nooit meer terug. We haten de EU." De Ierse debatleider draait daarop zijn microfoon dicht.
Farage leidde de campagne voor uittreding uit de Europese Unie in aanloop naar het Brexit-referendum in 2016, maar speelde daarna geen politieke rol van betekenis meer in Groot-Brittannië zelf.
Zijn Brexit Party werd bij de Europese parlementsverkiezingen van eind mei 2019 wel de grootste Britse partij, maar haalde bij de Britse parlementsverkiezingen op 12 december 2019 geen enkele zetel. Ook al omdat de Brexit Party in veel kiesdistricten niet meedeed om Boris Johnson te helpen.
31 januari 2020: Farewell, Europe!
Vrijdag 31 januari 2020 is het zover, de Brexit is een feit: ruim drie en een half jaar na het referendum verlaat Groot-Brittannië de EU.
Brexitfans vieren onder meer op Parliament Square in Londen dat de Brexit nu eindelijk plaatsvindt. Ook laat de regering een klok projecteren in Downing Street die aftelt naar de Brexit. De beroemde Big Ben luidde echter niet omdat de klokkentoren werd gerenoveerd.
Toch voelt de Brexit nog niet als een echt afscheid. Er verandert niet direct daadwerkelijk iets voor het Verenigd Koninkrijk, want tijdens de zogeheten transitieperiode gelden nog gewoon alle EU-regels voor vrij verkeer van personen, goederen en diensten.
Op 1 februari 2020 begint officieel de transitieperiode. In de volgende elf maanden moeten de Britten een nieuw handelsakkoord met de Europese Unie sluiten. Lukt het niet om dat op tijd te doen, dan dreigt alsnog een hard vertrek uit de EU.
27 maart 2020: Boris Johnson test positief op Covid-19 en belandt op de intensive care
Boris Johnson is in maart 2020 de eerste wereldleider die besmet raakt met het nieuwe coronavirus. In eerste instantie kampt hij met alleen maar milde symptomen en blijft hij werken vanuit thuisisolatie:
Ruim een week na zijn positieve test wordt Johnson opgenomen in het ziekenhuis vanwege "hardnekkige" symptomen. Een dag later belandt de Britse premier op de intensive care. Daar krijgt hij zuurstofondersteuning, maar ligt niet aan een beademingsapparaat. Op 10 april is hij voldoende aangesterkt om de ic te verlaten.
De ziekte van Johnson komt op een moeilijk moment voor het Verenigd Koninkrijk. Het land heeft tijdens de eerste golf één van de hoogste niveaus van oversterfte wereldwijd. Vanwege de omvang van de gezondheidsramp worden de onderhandelingen over een handelsakkoord met de EU op een laag pitje gezet.
30 juni 2020: deadline om transitieperiode te verlengen verstrijkt
Ook laat in het voorjaar en in de zomer van 2020 laten de onderhandelingen over de nieuwe handelsrelatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk nog weinig voortgang zien.
30 juni is een cruciale datum in het Brexit-proces. Johnson laat dan de deadline verstrijken die de Britten de mogelijkheid bood om een verlenging van de transitieperiode aan te vragen.
Het doel om binnen elf maanden een handelsakkoord te sluiten leek al in februari te ambitieus. Met weinig toenadering tussen Londen en Brussel en nog slechts zes maanden te gaan, wordt een no-deal Brexit steeds waarschijnlijker.
Wellicht nog belangrijker is dat er rond deze tijd al afspraken gemaakt zouden moeten worden over de rechten van Europese vissers in de Britse wateren. Dit onderwerp zal voor aanhoudende discussie zorgen.
September - december 2020: Britse Brexit-wet zorgt voor veel ophef
De Britse regering komt begin september 2020 met nieuwe omstreden wetgeving en zet daarmee de relatie met de EU plotseling op scherp. De zogeheten Interne Markt Wet is bedoeld om de handel tussen verschillende delen van het Verenigd Koninkrijk na de Brexit in goede banen te leiden.
De wet is omstreden, onder meer omdat Britse ministers de bevoegdheid krijgen om terug te komen op bepaalde afspraken met de EU over de status van Noord-Ierland. Daarmee schendt de wet het internationaal recht.
Ondanks felle kritiek en waarschuwingen van Brussel en verdeeldheid in de Britse politiek heeft de Brexit-wet op 22 september een eerste meerderheid in het Britse parlement gehaald. Maar het Britse Hogerhuis zet daarna een streep door delen van de wet die internationale afspraken schenden. De Britse regering zoekt vervolgens naar nieuwe manieren om de wet er toch doorheen te krijgen.
In december komt er eindelijk zicht op een compromis. Tijdens de intensieve fase van de onderhandelingen over een Brits-Europees handelsakkoord toont Londen zich bereid omstreden passages in de wet te schrappen.
24 december 2020: ‘The deal is done’
De Britten en de EU komen op 24 december 2020 tot een akkoord over de toekomstige handelsrelatie. Met de nieuwe afspraken worden grote chaos en kostbare handelsbelemmeringen na de jaarwisseling voorkomen.
De aankondiging van de Brexitdeal laat geheel in de traditie van de onderhandelingen lang op zich wachten.
Boris Johnson zal aanvankelijk woensdag 23 december omstreeks 09.00 uur een persconferentie geven na een telefoontje met voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie. Dat tijdstip wordt gewijzigd naar 11.00 uur, en daarna volgt er weer een uitstel voor onbepaalde tijd.
Richting namiddag komt er eindelijk een officiële bevestiging vanuit de EU en het Verenigd Koninkrijk dat de deal er wel degelijk is. Die wordt vervolgens op 24 december aangekondigd.
“De klok tikt niet langer”, concludeert de EU-hoofdonderhandelaar Michel Barnier, die het akkoord ongeëvenaard noemt. Hij wijst erop dat in korte tijd nieuwe afspraken over handel, luchtvaart, innovatie en klimaatverandering zijn gemaakt.
Van der Leyen noemt de overeenkomst “eerlijk en gebalanceerd.”
Johnson viert de handelsdeal als een overwinning. Op Twitter zet hij een foto van zichzelf met de handen juichend in de lucht. Daarbij schrijft hij: “De deal is rond."
Lees meer over de Brexit:
- Brexitdeal zorgt voor opluchting in meeste sectoren – toch wordt handel met het VK een stuk moeilijker
- Nigel Farage vindt het Brexit-akkoord nu al niks, maar hoopt dat dit het ‘begin van het einde’ is voor de EU
- Boris Johnson gedraagt zich als de voormalige onderdirecteur van een grote keten die de nadelen van een klein winkeltje niet accepteert